ភ្នំពេញ៖ នៅព្រឹកថ្ងៃទី១៦ ខែតុលា ឆ្នាំ២០១៧នេះ សេចក្តីស្នើវិសោធនកម្មច្បាប់ទាំង៤ ត្រូវបានអនុម័តហើយដោយសំលេង៦៧លើ៦៧ នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំរដ្ឋសភាពេញអង្គលើកកទី៩ នីតិកាលពី៥ ក្រោមអធិបតីភាពសម្តេចមហាពញាចក្រី ហេង សំរិន ប្រធានរដ្ឋសភា ដោយគ្មានវត្តមានសមាជិករដ្ឋសភាពីគណបក្ស សង្គ្រោះជាតិនោះទេ។
សេចក្តីស្នើវិសោធនកម្ម ច្បាប់បោះឆ្នោតទាំង៤នេះ ត្រូវបានស្នើឡើងដោយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ហើយសេចក្តីស្នើវិសោធនកម្មច្បាប់ចំនួន៤នោះ រួមមាន គឺទី១-ច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រ (អនុម័តដោយសំលេង៦៧លើ៦៧) ទី២-ច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងព្រឹទ្ធសភា (អនុម័តដោយសំលេង៦៧លើ៦៧) ទី៣-ច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សារាជធានី ខេត្ត ក្រុង ស្រុក ខណ្ឌ (អនុម័តដោយសំលេង៦៧លើ៦៧) និងទី៤-ច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់ (អនុម័តដោយសំលេង៦៧លើ៦៧)។
លោក ជាម យៀប តំណាងឲ្យក្រុមតំណាងរាស្ត្រហត្ថលេខីទាំង ៤៩រូប បានលើកឡើងនៅសម័យប្រជុំសភាថា៖«ច្បាប់ទាំង៤នេះ គ្មានអ្វីពាក់ព័ន្ធទៅនឹងចេតនាចង់បំផ្លេចបំផ្លាញបុគ្គល ឬគណបក្សនយោបាយណាមួយ នោះឡើយ គឺដោយយោងតាមស្ថានភាពនយោបាយបត់បែននាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ យោងទៅលើស្មារតីនៃច្បាប់ស្តីពីគណបក្សនយោបាយ និងវិសោធនកម្មច្បាប់ស្តីពីគណបក្សនយោបាយដែលធ្វើឡើងជាបន្តបន្ទាប់ និងបទដ្ឋានទាំងឡាយដែលនៅមានជាធរមាន។
ចំពោះការស្នើសុំធ្វើវិសោធនកម្មនៃច្បាប់ទាំង៤នេះ សំដៅរៀបចំការបែងចែកអាសនៈរដ្ឋសភា ព្រឹទ្ធសភា ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់ និងក្រុមប្រឹក្សារាជធានី ខេត្ត ក្រុង ស្រុក ខណ្ឌ ក្រោយពេលគណបក្សនយោបាយណាមួយនោះ ដែលបានចូលប្រកួតប្រជែងបោះឆ្នោតសកល ឬ អសកល និងបានប្រព្រឹត្តបទល្មើសធ្ងន់ធ្ងរ ហើយត្រូវបានតុលាការ ឬសមត្ថកិច្ចរំលាយ និងរំសាយចោលជាស្ថាពរ»។
លោក ជាម យៀប បានបន្តរៀបរាប់យ៉ាងដូច្នេះថា «ជាពិសេសយោងតាមសកម្មភាពក្បត់ជាតិ របស់ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ កឹម សុខា ដែលបានប្រព្រឹត្តបទល្មើសក្បត់ជាតិ ក្នុងករណីបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌជាក់ស្តែងនេះ ស្របតាមមាត្រា ៤៤៣នៃក្របព្រហ្មទណ្ឌ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដែលជាគណបក្សកាន់អំណាចមិនអាចទទួលយកបានទេ ដែលទាមទារឲ្យយកច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌនៅជាធរមានមកអនុវត្តន៍ឲ្យ កាន់តែមានប្រសិទ្ធភាព។
យោងតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រ និងភស្តុតាងក្បត់ជាតិជាក់ស្តែងរបស់មេដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដោយយកបរទេសធ្វើជាមេដឹកនាំរបស់ខ្លួនផ្ទាល់ សម្រាប់បង្គាប់បញ្ជាស្របតាមមាត្រា៤៤នៃច្បាប់ស្តីពីគណបក្សនយោបាយ និងក្នុងគោលបំណងធ្វើឲ្យប្រទេសជាតិរលំរលាយ ហើយក្នុងនោះគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដែលជាគណបក្សកាន់អំណាចឲ្យបែកបាក់ និងឲ្យរលំរលាយឆាប់រហ័សជាដើម។ល។
ដោយមើលឃើញសកម្មភាពក្បត់ជាតិ ក្បត់ប្រជាជនរបស់មេដឹកនាំនៃគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ កឹម សុខា ដែលមានភស្តុតាងជាក់ស្តែង និងគម្រោងទៅថ្ងៃមុខដូចនេះ ទើបក្រុមតំណាងរាស្ត្រគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ស្នើធ្វើសេចក្តីស្នើច្បាប់ស្តីពីការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ទាំង៤នេះ ដើម្បីសង្គតភាពជាមួយច្បាប់ស្តីពីគណបក្សនយោបាយ និងវិសោធនកម្មដែលនៅជាធរមានជាបន្តបន្ទាប់មកនេះ។
លោកជាមយៀបបញ្ជាក់ថា៖វិសោធនកម្មនេះមិនសំដៅ
១៖ បំណងប្រាថ្នាឲ្យស្របតាមរបត់នយោបាយជាតិ នយោបាយតំបន់ និងនយោបាយលើសកលលោកបច្ចុប្បន្ន ដែលមានការវិវឌ្ឍន៍ទៅមុខឆាប់រហ័ស ការខ្វះចន្លោះគោលការណ៍ច្បាប់សំខាន់ៗសម្រាប់អនុវត្តន៍ជាក់ស្តែងទាន់ពេលវេលារបស់ច្បាប់ដែលមានការពាក់ព័ន្ធ។ ការបំពេញបន្ថែមនូវស្មារតីច្បាប់ ដែលមានការខ្វះខាតនាពេលកន្លងមកជំរុញឲ្យកម្ពុជាក្លាយជានីតិរដ្ឋ មានច្បាប់សម្រាប់អនុវត្តន៍គ្រប់គ្រាន់។ល។
២៖ មូលហេតុច្បាប់ ដែលចាំបាច់ត្រូវធ្វើ។ ច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញចាំបាច់ស្របនឹងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ស្របតាមជំពូកទី ១៦ថ្មី (២) មាត្រា១៥២ថ្មី (២) នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ ច្បាប់ស្តីគណបក្សនយោបាយ ច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោតតំណាងរាស្ត្រ ច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងសមាជិកព្រឹទ្ធសភា ច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់ ច្បាប់បោះឆ្នោតស្តីពីការជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សារាជធានី ខេត្ត ក្រុង ស្រុក ខណ្ឌ។
នៅក្នុងវិសោធនកម្មច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រ ក៏បានកែប្រែនូវ មាត្រា១៣៨-ស្ទួន ដោយកំណត់យ៉ាងច្បាស់ថា៖ «ក្នុងនីតិកាលនៃរដ្ឋសភា ប្រសិនបើមានគណបក្សនយោបាយណាមួយប្រកាសបោះបង់ចោលអសនៈ ឬត្រូវលុបឈ្មោះចេញពីបញ្ជីគណបក្សនយោបាយ ឬត្រូវរំលាយ ស្របតាមច្បាប់ស្តីពីគណបក្សនយោបាយ បញ្ជីបេក្ខជន និងតំណាងរាស្ត្រទាំងអស់ នៃគណបក្សនយោបាយនោះ លែងមានសុពលភាព និងលែងមានគុណសម្បត្តិតទៅទៀតហើយ។
ក្នុងករណីខាងលើនេះ គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ត្រូវធ្វើការបែងចែកអាសនៈដែលនៅទំនេរនោះ ក្នុងរយៈពេលយ៉ាងយូរ៧ថ្ងៃ ទៅឱ្យគណបក្សនានា ដែលបានចូលរួមក្នុងការបោះឆ្នោត ក្នុងរាជធានី-ខេត្ត, ដោយមិនគិតបញ្ចូលគណបក្សនយោបាយដែលបោះបង់ចោលអាសនៈ ឬដែលត្រូវលុបឈ្មោះចេញពីបញ្ជីគណបក្សនយោបាយ ឬដែលត្រូវរំលាយ ស្របតាមច្បាប់ស្តីពី គណបក្សនយោបាយ និងគណបក្សនយោបាយ មានអាសនៈក្នុងរដ្ឋសភា ដែលដឹកនាំដោយរាជរដ្ឋាភិបាល…»។
ទាក់ទងការប្រជុំធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់៤នេះ លោក អេង ឆៃអ៊ាងអនុប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ចាត់ទុកថា សភាគ្រាន់តែជាឧបករណ៍បក្សកាន់អំណាច ដែលចង់ធ្វើច្បាប់តាមតែអំពើចិត្តដែលរំលោភឆន្ទៈរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។អ្នកវិភាគឯករាជ្យ លោក បណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ ពន្យល់ថា ការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ទាំង៤នេះ មិន មែនតែឆ្លុះបញ្ចាំងពីអធម្មនុញ្ញភាពប៉ុណ្ណោះទេគឺ បង្ហាញឲ្យឃើញកាន់តែច្បាស់ពីសភាបក្សកាន់អំណាចបង្ហាញពីភាពអន់ថយ អសីលធម៌ និងយុត្តិធម៌ ដែលរំលាយឆន្ទៈប្រជាពលរដ្ឋរាប់លាននាក់ ដែលសម្រេចចិត្តបោះឆ្នោតជូនគណបក្សប្រឆាំងកាលពីឆ្នាំ២០១៣នោះ។
អ្នកច្បាប់ និងអ្នកឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោត បញ្ជាក់ថា ទង្វើរបស់រដ្ឋាភិបាល និងតំណាងរាស្ត្របក្សកាន់ អំណាចគ្រោងអនុម័តលើសេចក្ដីស្នើវិសោធនកម្មច្បាប់ទាំង៤នេះ ប្លន់អំណាច ជាន់ឈ្លីប្រជាពលរដ្ឋ និងជាការធ្វើរដ្ឋប្រហាររដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ អ្នកច្បាប់លើកឡើងថា ពលរដ្ឋមានសិទ្ធិគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការងើប តតាំងជាមួយរដ្ឋាភិបាលដែលប្រើប្រាស់អំណាចផ្ដាច់ការរបស់ខ្លួន រំលោភលើឆន្ទៈពលរដ្ឋបែបនេះ។
រដ្ឋធម្មនុញ្ញមាត្រា៧៦ ចែងថា រដ្ឋសភាមានសមាជិក ជាតំណាងរាស្ត្រយ៉ាងតិច១២០រួប។ តំណាងរាស្ត្រ ត្រូវជ្រើសតាំងដោយការបោះឆ្នោតជាសកល ដោយសេរី ដោយស្មើភាព ដោយចំពោះ និងតាមវិធីជ្រើសរើសជាសម្ងាត់។ ចំពោះមាត្រា៧៨វិញ ចែងថា នីតិកាលរបស់រដ្ឋសភាមានកំណត់ ៥ឆ្នាំ ហើយត្រូវផុតកំណត់នៅពេលដែលរដ្ឋសភាថ្មីស្បថចូលកាន់តំណែង។ រដ្ឋសភាមិនអាចត្រូវបានរំលាយមុនផុតអាណត្តិបានឡើយ វៀរលែងតែក្នុងករណីដែលរាជរដ្ឋាភិបាល ត្រូវបានទម្លាក់ពីរដងក្នុងរយៈពេល១២ខែ ៕
