ភ្នំពេញ៖ ក្នុងពេលដឹកនាំកិច្ចប្រជុំអន្តរក្រសួង ដើម្បីពិនិត្យ និងពិភាក្សាលើសេចក្ដីព្រាងព្រះរាជក្រឹត្យ ស្ដីពី គោរមងារឧកញ៉ា នៅទីស្ដីការក្រសួងមហាផ្ទៃនៅព្រឹកថ្ងៃទី១៧ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៣សម្ដេចក្រឡាហោម ស ខេង ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ បានលើកឡើងថា តួនាទីឧកញ៉ាក្នុងសង្គមខ្មែរ បានកើតមានឡើងតាំងតែពីមុនសម័យអាណាព្យាបាលបារាំងមកម្លេះ ប៉ុន្តែតាមការស្រាវជ្រាវបង្ហាញថា នាសម័យនោះ តម្លៃ ឬតួនាទីជាឧកញ៉ា មានការខុសប្លែកពីសម័យបច្ចុប្បន្ន ដ្បិតឧកញ៉ានាពេលនោះសំដៅលើតួនាទីអ្នកដឹកនាំ មន្ត្រី ឬឥស្សរជនជាន់ខ្ពស់កាន់កិច្ចការជាតិ(ឧទាហរណ៍៖ ឧកញ៉ាចតុស្ដម្ភទាំង៤រូប)។
ទាក់ទងកិច្ចប្រជុំនេះសម្ដេចក្រឡាហោម ស ខេង បញ្ជាក់ថា កិច្ចប្រជុំនៅថ្ងៃនេះ ជាកិច្ចប្រជុំចុងក្រោយហើយសម្រាប់ការពិនិត្យ និងពិភាក្សាលើសេចក្ដីព្រាងព្រះរាជក្រឹត្យស្ដីពី គោរមងារឧកញ៉ា មុននឹងដាក់ជូនសម្ដេចអគ្គមហាសេនាបតីតេជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រីសម្រេច និងចុះហត្ថលេខាទូលថ្វាយព្រះមហាក្សត្រ។សូមបញ្ជាក់ថាការបង្កើតឧកញ៉ាគឺមានត្រឹមអនុក្រឹត្យប៉ុណ្ណោះតាំងពីឆ្នាំ១៩៩៤។កាលនោះកុដុម្ពីណាដែលចំណាយលុយជួយសង្គមត្រឹម១០ម៉ឺដុល្លារអាចរត់ការសុំគោរម្យងារឧកញ៉ាបាន។ក្រោយមកនៅឆ្នាំ២០១៧មានអនុក្រឹត្យថ្មីដោយតម្លើងលុយជួយសង្កមរហូតដល់៥០ម៉ឺនដុល្លារអាមេរិក។ស្របតាមកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែង ក៏ដូចជាសកម្មភាពចួលរួមជួយសង្គមជាតិរៀងៗខ្លួន មានបុគ្គលជាង ១ ០០០នាក់ហើយ ត្រូវបានត្រាស់បង្គាប់ងារ “ឧកញ៉ា” “អ្នកឧកញ៉ា” តាមរយៈព្រះរាជក្រឹត្រព្រះមហាក្សត្ររៀងខ្លួន ដែលគិតត្រឹមឆ្នាំ ២០២០ កម្ពុជាមានឧកញ៉ា អ្នកឧកញ៉ា ចំនួន ១០៧០នាក់ហើយ។ នេះបើតាមបញ្ជីរាយនាមឧកញ៉ាស្រុកខ្មែរ។គេមិនដឹងថាតើឆ្នាំ២០២៣នេះស្រុកខ្មែរមានឧកញ៉ាប៉ុន្មាននាក់ហើយនោះទេព្រោះឃើញមានអ្នកចម្រៀងមួយចំនួនឡើងជាឧកញ៉ាព្រាតតែមិនដឹងថាលោកឧកញ៉ាតារាចម្រៀងទាំងនោះបានចំណាយលុយដល់៥០ម៉ឺនដុល្លារជួយសង្គមដែរឬអត់នោះទេ។ជាក់ស្តែងមហាជនមិនដែលឃើញឬឭសោះថាឧកញ៉ាព្រៀបសុវត្ថិជួយឧបត្ថម្ភអ្នកណាម្នាក់៥រយដល្លារម្តងនោះឡើយ។
សម្រាប់សេចក្ដីព្រាងព្រះរាជក្រឹត្យស្ដីពី គោរមងារឧកញ៉ា សម្ដេចក្រឡាហោម បានមានប្រសាសន៍ថា ព្រះរាជក្រឹត្យនេះ បានកំណត់អំពីគោលការណ៍ លក្ខខណ្ឌ បែបបទ និងនីតិវិធីក្នុងការផ្ដល់គោរមងារឧកញ៉ា ដើម្បីផ្ដល់ការលើកទឹកចិត្តដល់រូបវន្តបុគ្គលជាប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរមានគុណបំណាច់ផ្ទាល់ខ្លួន ចូលរួមអភិវឌ្ឍន៍ និងកសាងជាតិមាតុភូមិ។ ព្រះរាជក្រឹត្យនេះ ក៏បានកំណត់អំពីការគ្រប់គ្រង និងការបញ្ចប់គោរមងារឧកញ៉ា ដើម្បីធានាបាននូវសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ ទំនៀមទំលាប់ប្រពៃណីល្អ សណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណៈ សន្តិសុខជាតិ និងអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ចសង្គម ហើយព្រះក្រឹត្យនេះក៏បានកំណត់គោរមងារឧកញ៉ាជា៣លំដាប់ដែរ គឺលំដាប់ទី១. លោកអ្នកឧកញ៉ា លំដាប់ទី២. អ្នកឧកញ៉ា និងលំដាប់ទី៣.ឧកញ៉ា។
សម្ដេចក្រឡាហោម ស ខេង បានទាញយកខ្លឹមសារក្នុងសៀវភៅរបស់លោកស្រី ត្រឹង ងា ដែលបានបញ្ជាក់អំពីតួនាទីឧកញ៉ាចតុស្ដម្ភទាំង៤ រួមមាន ៖ ឧកញ៉ាយមរាជ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌, ឧកញ៉ាក្រឡាហោម រដ្ឋមន្ត្រីខាងទ័ពជើងទឹក, ឧកញ៉ាវាំង រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងព្រះបរមរាជវាំង និងឧកញ៉ាចក្រី រដ្ឋមន្ត្រីខាងកងទ័ពជើងគោក។សេចក្ដីព្រាងព្រះរាជក្រឹត្យស្ដីពី គោរមងារឧកញ៉ា មាន១០ជំពូក ចែងអំពីបទប្បញ្ញត្តិទូទៅ ស្ថាប័នមានសមត្ថកិច្ច លក្ខខណ្ឌ និងលក្ខណៈសម្បត្តិដែលត្រូវផ្ដល់គោរមងារឧកញ៉ា យន្តការវាយតម្លៃ ឯកសណ្ឋានផ្លូវការរបស់គោរមងារ សិទ្ធិ និងកាតព្វកិច្ច ការបញ្ចប់គោរមងារ អន្តរប្បញ្ញត្តិ និងអវសានប្បញ្ញត្តិ។
សូមបញ្ជាក់ថាសម្តេចនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន កាលពីព្រឹកថ្ងៃទី៦ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៣ ក្នុងឱកាសអនុញ្ញាតឲ្យអ្នកឧកញ៉ា លី យ៉ុងផាត់ ប្រធានសមាគមឧកញ៉ាកម្ពុជា ចូលជួបសំដែងការគួរសម សម្តេចតេជោបានផ្តល់អនុសាសន៍ និងការណែនាំមួយចំនួនដល់សមាគមឧកញ៉ាកម្ពុជា ធ្វើយ៉ាងណាចូលរួមចំណែកជាមួយរាជរដ្ឋាភិបាល ក្នុងការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច និងសង្គម ពិសេសការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្ររបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។
ជាមួយគ្នានេះសម្តេចតេជោបានលើកទឹកចិត្តឲ្យឧកញ៉ាទាំងអស់ត្រូវពង្រឹងសាមគ្គីភាព រួមគ្នាជួយដល់កិច្ចការសង្គម ធ្វើសកម្មភាពមនុស្សធម៌ និងចេះជួយដល់ការលំបាករបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។
សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន មានប្រសាសន៍ថា ការរស់នៅក្នុងសង្គមមួយបាន មិនអាចកាត់ផ្តាច់គ្នាឡើយរវាងអ្នកមាន និងអ្នកខ្សត់ខ្សោយ គឺត្រូវចេះយកអាសាគ្នា ដូចពាក្យចាស់បុរាណទូន្មានថា «អ្នកមានរក្សាខ្សត់ ដូចសំពត់ព័ទ្ធពីក្រៅ អ្នកប្រាជ្ញរក្សាខ្លៅ ដូចសំពៅពឹងសំប៉ាន»។សម្តេចតេជោនាយករដ្ឋមន្ត្រី បានប្រកាសយល់ព្រមធ្វើជាប្រធានកិត្តិយសរបស់សមាគមឧកញ៉ាតាមការគោរពអញ្ជើញរបស់អ្នកឧកញ៉ា ប្រធានសមាគម និងទទួលស្គាល់ សមាគមឧកញ៉ាកម្ពុជា ជាស្ថាប័នឯកជនតែមួយគត់ ដែលតំណាងឲ្យអ្នកមានគោរមងារឧកញ៉ាទាំងអស់នៅកម្ពុជា។
ឧកញ៉ា អ្នកឧកញ៉ា សុទ្ធជាបុគ្គលដែលមានទ្រព្យធនស្តុកស្ដម្ភ ដែលអាចនិយាយបានថា ចង់ទិញអ្វី ធ្វើអ្វីក៏បាន ក្នុងនោះម្នាក់ៗមានរថយន្តថ្លៃៗរាប់សិបគ្រឿងម្នាក់ៗ។ ប៉ុន្តែក្នុងចំណោម លទ្ធភាពប្រើប្រាស់ឧទ្ធម្ភាគចក្រផ្ទាល់ខ្លួន មិនទាន់ទូលំទូលាយនោះទេ។ដោយឡែកក្រៅពីយន្តហោះថ្លៃហេតុផលផ្សេងទៀត អាចទាក់ទងនឹងប្រព័ន្ធច្បាប់គ្រប់គ្រងផងដែរ ដែលចំណុចនេះ សូម្បីតែនៅបណ្ដាប្រទេសជឿនលឿន ក៏មិនទូលំទូលាយដែរ។ ដូច្នេះហើយ បើប្រភពមិនបញ្ចេញឈ្មោះមួយ ដែលជាបុគ្គលមានភាពស្និទ្ធស្នាលនឹងសង្គមរបស់ឧកញ៉ា អ្នកឧកញ៉ាស្រុកខ្មែរ បានបង្ហើបថា ឧកញ៉ាខ្មែរដែលមានឧទ្ធម្ភាគចក្រប្រើ គឺមិនដល់ ១០រូបទេ។ តាមប្រភពដដែល ឧកញ៉ា អ្នកឧកញ៉ាទាំងនោះមាន អ្នកឧកញ៉ា ហុង ពីវ លោកឧកញ៉ា ថៃ ជាហួត អគ្គនាយកក្រុមហ៊ុន ប៉េង ហួត គ្រុប។ បន្តមកទៀតមាន អ្នកឧកញ៉ា គិត ម៉េង ឧកញ៉ា ជឹង សុភាព ហៅ យាភូ អ្នកឧកញ៉ា ហៀក សុភាព ស្ថាបនិកក្រុមហ៊ុន ជីប ម៉ុង គ្រុប អ្នកឧកញ៉ា លី យ៉ុងផាត់ និងអ្នកឧកញ៉ា ចេន ស៊ី ប្រធានសម្ព័ន្ធក្រុមហ៊ុន ព្រីនស៍គ្រុប ជាដើម៕
