ភ្នំពេញ៖ នៅថ្ងៃទី៤ ខែធ្នូ ខាងមុខនេះ ថ្នាក់ដឹកនាំកំពូលរវាងកម្ពុជា-ចិន នឹងរៀបចំកិច្ចពិភាក្សាផ្លូវការលើកដំបូង ស្ដីអំពីការសិក្សាស្រាវជ្រាវលទ្ធភាពកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីរវាងកម្ពុជានិងចិន។ប្រសិនបើយន្ដការនេះបានសម្រេចជាលទ្ធផល កម្ពុជាមានតែផលចំណេញយ៉ាងលើសលុប ដោយគ្មានការខាតបង់អ្វីនោះឡើយ។
នេះបើតាមលោក ប៉ែន សុវិជាតិ អនុរដ្ឋលេខាធិកា និងជាអ្នកនាំពាក្យក្រសួងពាណិជ្ជកម្មអះអាងតាមរយៈសន្និសីទសារព័ត៌មាន ដែលរៀបចំឡើងដោយអង្គភាពអ្នកនាំពាក្យរាជរដ្ឋាភិបាល នៅទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ដ្រី នាព្រឹកថ្ងៃទី២១ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៩។ ៖ “…កម្រិតនៃការធ្វើពាណិជ្ជកម្មសេរី គឺជាកម្រិតនៃការធ្វើពាណិជ្ជកម្មដ៏ខ្ពស់បំផុតរវាងប្រទេសនិងប្រទេស ឬក៏ចង្កោមប្រទេសនិងប្រទេស…ប្រទេសតូចដូចកម្ពុជា នឹងអាចទទួលបានប្រយោជន៍ធំ ប្រសិនបើយើងធ្វើពាណិជ្ជកម្មសេរី ជាមួយប្រទេសធំដូចជាប្រទេសចិន…កុំថាទីផ្សារយើងជាទីផ្សារតូច…ទីផ្សារយើង ជាទីផ្សារមួយដែលប្រទេសចិនចាប់អារម្មណ៍…ចុះអ្វីដែលយើងអាចនាំចូលទៅប្រទេសចិនវិញ?…យើងឃើញថា ប្រទេសចិននាំចូលទំនិញកសិផលពីប្រទេសមួយចំនួន នៅជិតខាងយើងទៅទីផ្សារចិន ព្រោះប្រទេសចិនមានប្រជាជនជិត៣ពាន់លាននាក់…ហេតុនេះកម្ពុជាយើង ក៏មានលទ្ធភានឹងនាំផលិតផលកសិកម្មមួយចំនួនធំ ទៅឲ្យប្រទេសចិនដែរ…ដែលកន្លងមក យើងមិននាំទៅបានពេញទំហឹង ដោយសារយើងមានរបាំងខ្លះ ដែលមិនមែនជារបាំងពន្ធ ដូចជាបញ្ហាអនាម័យ និងភូតគាម និងរបាំងបច្ចេកទេស ។ល។…” ។
លោក សុវិជាតិ ក៏បានបញ្ជាក់ពីមូលហេតុដែលកម្ពុជាសម្រេចបើកកិច្ចចរចា ដើម្បីឈានទៅធ្វើកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីជាមួយចិននោះ គឺ ៖
ទី១. នៅក្រោមឆត្ររបស់អាស៊ាន កម្ពុជាបានចូលរួមក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងសេដ្ឋកិច្ចគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ (RCEP) ដែលអាស៊ានបានធ្វើជាមួយប្រទេសចំនួន៦ ដូចជា ចិន កូរ៉េ ជប៉ុន ឥណ្ឌា ញូវហ្សេលែន និងអូស្ដ្រាលី។ ដំណាក់កាលនេះ កម្ពុជាបានយោគយល់គ្នាមួយចំនួនរួចជាស្រេចហើយ ជាមួយភាគីចិន។ ដូច្នេះអ្វីដែលកម្ពុជា ត្រូវធ្វើជាមួយភាគីចិន គឺពិនិត្យលទ្ធភាពចន្លោះប្រហោងដែលពុំទាន់បានជជែកគ្នាអស់ ដើម្បីឈានទៅដល់កម្រិតខ្ពស់បំផុតមួយនៃការធ្វើពាណិជ្ជកម្មរួមគ្នា។
ទី២. រៀងរាល់ឆ្នាំ តាមរយៈជំនួបរវាងប្រមុខដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលប្រទេសទាំងពីរ តែងតែជំរុញឲ្យមានការសម្រេចបាននូវទំហំពាណិជ្ជរវាងគ្នាឲ្យកាន់តែធំឡើង។ ហេតុនេះ ប្រទេសទាំងពីរ ត្រូវស្វែងរកយន្ដការណាមួយ ដើម្បីធានាឲ្យការធ្វើពាណិជ្ជកម្មរវាងគ្នា កាន់តែរលូន និងមានភាពលូតលាស់ថែមទៀត។
ទី៣. តាមរយៈការបណ្ដាក់ទុនដ៏ច្រើនលើសលុបរបស់វិនិយោគិនចិនមកកម្ពុជា បានបង្ហាញយ៉ាងច្បាស់ថា កម្ពុជាជាទីតាំងសក្ដានុពលដែលចិនកំពុងសំឡឹងមើល ហើយមានបំណងបណ្ដាក់ទុនវិនិយោគបន្ថែមទៀត។ កត្តានេះហើយ ដែលក្រុមការងារវិនិយោគត្រូវធ្វើការសិក្សាស្រាវជ្រាវ និងពិភាក្សាឲ្យបានជាក់លាក់ ។
មន្ដ្រីនាំពាក្យរូបនេះ ក៏បានបញ្ជាក់ដែរថា ក្រុមការងារដែលនឹងចូលរួមក្នុងកិច្ចចរចានេះ រួមមាន៤ក្រុមគឺ ក្រុមការងារចរចាផ្នែកទំនិញ ក្រុមការងារចរចាផ្នែកសេវាកម្ម ក្រុមការងារចរចាផ្នែកសហប្រតិបត្តិការ និងក្រុមការងារចរចាផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច និងវិនិយោគ។
សូមបញ្ជាក់ដែរថាសម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃកម្ពុជាកាលពីព្រឹកថ្ងៃទី១៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៩នេះ បានថ្លែងពីខេត្តព្រះសីហនុ កន្លែងដែលសម្តេចអញ្ជើញបើកការដ្ឋានសាងសង់ផ្លូវ៣៤ខ្សែ ថា ការធ្វើពាណិជ្ជកម្មសេរីជាមួយចិន នឹងធ្វើឱ្យពាណិជ្ជកម្មរបស់កម្ពុជាកាន់តែប្រសើរ ហើយការរកស៊ីជាមួយចិននេះ មិនមែនមានតែកម្ពុជាឡើយ សូម្បីសហរដ្ឋអាមេរិកក៏រកស៊ីជាមួយចិនដែរ។«ហ៊ុន សែន មិនមែនធ្វើត្រឹមតែទាញអ្នកវិនិយោគមកតែប៉ុណ្ណឹងទេ នៅថ្ងៃទី០៤ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៩នៅប៉ុន្មានថ្ងៃខាងមុខនេះ ការចរចាកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីជាមួយចិននឹងចាប់ដំណើរការ ហើយនឹងសម្រេចជោគជ័យក្នុងរយៈពេលដ៏ខ្លី។ ពេលណាដែលយើងមានកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរី ទីផ្សារចិននឹងបើកចំហរសម្រាប់ទំនិញរបស់កម្ពុជា»។
សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថា «នៅប្រទេសដទៃផ្សេងទៀត រួមទាំងសហរដ្ឋអាមេរិកមាន China Town គ្រប់ទីកន្លែង ប៉ុន្តែកម្ពុជាមិនទាន់មាន China Town នោះឡើយ នៅប្រទេសបារាំងក៏មាន China Town ដែរ ចុះចង្រៃអីគ្រាន់តែចិន មកវិនិយោគនៅស្រុកខ្មែរ វាបង្កើតទៅជារឿង»។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងពាណិជ្ជកម្មកម្ពុជា លោក ស៊ាង ថៃ បានកាសែត កាលពីថ្ងៃទី១៤ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៩ថា ការចរចាពាណិជ្ជកម្មសេរីនេះ គឺជាការខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដើម្បីបើកច្រកកាន់តែធំសម្រាប់ផលិតផលរបស់កម្ពុជា អាចនាំចេញទៅកាន់ប្រទេសចិន ដែលប្រជាជនជាង១ពាន់លាននាក់។ លោកថា វិស័យដែលនឹងធ្វើការចរចានោះ គឺមានវិស័យពាណិជ្ជកម្ម, វិស័យសេវាកម្ម, វិស័យវិនិយោគ និងវិស័យមួយចំនួនទៀត។
ការពិបាកនាំចេញទៅប្រទេសចិន គឺពាក់ព័ន្ធជាមួយនឹងលក្ខខណ្ឌអនាម័យ និងភូតគាមអនាម័យ ដែលរហូតមកដល់ពេលនេះ កសិផលមាន៤មុខប៉ុណ្ណោះ ដែលចិនអនុញ្ញាតឲ្យកម្ពុជា នាំចេញទៅប្រទេសរបស់ខ្លួនរួមមាន៖ ពោត, ដំឡូងមី, អង្ករ និងចេក ខណៈដែលកម្ពុជាកំពុងចរចានាំចេញផលិតផលផ្សេងៗទៀតដូចជា៖ ស្វាយ, ម្រេច, ផ្លែស្រកានាគ, ទឹកមាត់ត្រចៀកកាំ, ផ្លែមានប៉ៃលិន និងដូងក្រអូបជាដើម។
ទំហំពាណិជ្ជកម្មកម្ពុជា-ចិន ដែលកាលពីឆ្នាំ២០១៨ សម្រេចបានទឹកប្រាក់ ៧,៤០០លានដុល្លារអាមេរិក នៅក្នុងនោះការនាំចេញរបស់កម្ពុជា ទៅចិនមានទំហំទឹកប្រាក់១,៣៧៧លានដុល្លារអាមេរិក កើនឡើង៣៧% និងនាំចូលមានទំហំទឹកប្រាក់ ៦,០០០លានដុល្លារអាមេរិក គឺបានកើនឡើង ២៦%។ ប្រទេសទាំងពីរបានដាក់ចេញនូវគោលដៅថ្មីទៀត គឺជំរុញទំហំពាណិជ្ជកម្មទ្វេភាគីឲ្យឈានដល់ ១០ប៊ីលានដុល្លាអាមេរិក នៅឆ្នាំ២០២៣។ផ្ទុយទៅវិញសម្រាប់លោកមាសនីអ្នកវិភាគសង្គមបានវាយតម្លៃថា៖កិច្ចព្រមព្រៀងនេះនឹងធ្វើឲ្យប្រទេសចិនត្រួតត្រាកម្ពុជាតែម្តងលើវិស័យពាណិជ្ជកម្ម!?។
