ភ្នំពេញ៖សម្តេចព្រះធម្មលិខិត លាស់ ឡាយ សម្ដេចព្រះសង្ឃនាយករងទី១ ព្រះធានថេរសភាសង្ឃនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា និងជាព្រះចៅអធិការវត្តសន្សំកុសល បានសុគតហើយ នៅរសៀលថ្ងៃទី២៩ ខែតុលា ឆ្នាំ២០១៩នេះ ដោយព្រះជរាពាធ ក្នុងព្រះជន្មាយុ ១០៦ព្រះវស្សា ។
សម្តេចតេជោហ៊ុនសែននាយករដ្ឋមន្ត្រីបានមានវត្តមានចូលរួមអុជធូបផ្ទាល់នៅកុដិក្នុងវត្តសន្សំកុសលបន្ទាបមកក៏បានចេញសេចក្តីសម្រេចបង្កើតគណៈកម្មការរៀបចំពិធីបុណ្យព្រះសព។
សម្តេចព្រះធម្មលិខិតលាស់ ឡាយ ប្រសូតនៅថ្ងៃពុធ ៧កើត ខែភទ្របទ ឆ្នាំថោះ ក្នុងពុទ្ធសករាជ ២៤៥៧ ត្រូវនឹងគ្រឹស្គសករាជ១៩១៤ នៅភូមិធ្យូង ឃុំធ្យូង ស្រុកពញាឮ ខេត្ត កណ្តាល។ បិតាមាន ល័ក្ខ លាស់ ហៅអាចារ្យលាក់ និងមាតានាម ស៊ូ អ៊ុច មានបងប្អូនចំនួន១០នាក់ ប្រុស៧នាក់ ស្រី៣នាក់ សម្តេចជាបុត្រទី៥ នៅក្នុងគ្រួសារ ។
អាយុ១២ឆ្នាំ មាតាបិតាបានឱ្យកុមារលាស់ ឡាយ ទៅបួសជាសាមណេរក្នុងសំណាក់ព្រះគ្រូឯល គាំ និងមាតាបិតាក៏បានចាត់ឱ្យទៅរៀនព្រះបរិយត្តិធម៌ក្នុងសំណាក់លោកគ្រូមហាអ៉ឹម នៅវត្តព្រះពុទ្ធមានបុណ្យ ក្រុងភ្នំពេញ ។ ក្រោយមកសាមណេរអង្គនេះបានទៅគង់នៅវត្តឧណ្ណាលោម ដើម្បីរៀនបរិយត្តិធម៌បន្តទៀតរហូតដល់អាយុ១៩ឆ្នាំ ទើបលាចាកសិក្ខាបទទៅបម្រើមាតាបិតាវិញ ។សៀវភៅ មហាបុរសពុទ្ធសាសនានៅប្រទេសខ្មែរ ឱ្យដឹងថា លុះដល់អាយុ ២១ឆ្នាំ មាតាបិតាបាននាំទៅបំពេញឧបសម្បទាជាភិក្ខុភាពក្នុងសំណាក់ព្រះឧបជ្ឈាយ៍ ព្រះនាមអ៊ុក នៅវត្តសំរោង ឃុំវាលពន់ ស្រុកថ្ពង ខេត្តកំពង់ស្ពឺ (ខាងលិចផ្សារឧដុង្គ) ដែលជាស្រុកកំណើតរបស់ញោមស្រី ។
នៅក្នុងឆ្នាំនោះ ភិក្ខុលាស់ ឡាយ បាននិមន្តទៅគង់នៅវត្តមហាមន្ត្រី ដើម្បីរៀនបរិយត្តិធម៌បន្តទៀត ។ ក្នុងឆ្នាំ១៩៤៨ ភិក្ខុ លាស់ ឡាយ បានទៅជួយបង្រៀនបរិយត្តិធម៌នៅវត្តកំពង់ឃ្លាំង ស្រុកជីក្រែង ខេត្តសៀមរាប បានមួយឆ្នាំ ក្រោយមកសម្តេចហួត តាត ជាអគ្គាធិការបានចេញប្រកាសនិយបត្រតាំងជាអាចារ្យបង្រៀនផ្លូវការនៅពុទ្ធិកបឋមសិក្សា នៅវត្តមហាមន្ត្រី ។ ឆ្នាំ១៩៦៥ បានទៅសិក្សាផ្នែកគរុកោសល្យនៅពុទ្ធិកវិទ្យាល័យព្រះសុរាម្រឹត ក្រុងភ្នំពេញ ១ខែ ហើយសម្តេចព្រះសង្ឃរាជ្យជួន ណាត បានតែងតាំងជាព្រះគ្រូឃោសាភិរ័ត្ន ជាឋានានុក្រមសង្ឃថែមទៀត ។ ឆ្នាំ១៩៧០ គណៈសង្ឃវត្តមហាមន្ត្រី បានជ្រើសតាំងជាប្រធានគណៈសង្ឃសម្រាប់វត្ត ។
ឆ្នាំ១៩៧៥ ពួកទមិឡឥតសាសនាបាននិរទេសភិក្ខុលាស់ ឡាយ យកទៅផ្សឹកនៅវត្តមណ្ឌប ស្រុកស្រីសន្ទរ ខេត្តកំពង់ចាម ។ ឆ្នាំ១៩៧៨ ពួកទមិឡឥតសាសនាបានយកបណ្ឌិតលាស់ ឡាយ ទៅសម្លាប់រហូតដល់ពីរដង ប៉ុន្តែមិនបានសម្រេចដូចបំណងឡើយ ។ នៅឆ្នាំ១៩៧៩ បណ្ឌិតលាស់ ឡាយ បានមកចូលក្រុងភ្នំពេញវិញ និងគង់នៅវត្តសន្សំកុសល រួចបានទៅបំពេញភិក្ខុភារៈឡើងវិញនៅវត្តឧណ្ណាលោម ដោយមានព្រះវិន័យធរទេព វង្ស (កាលនោះមិនទាន់ឡើងព្រះឋានៈជាសម្តេចព្រះសង្ឃរាជ) ជាព្រះឧបជ្ឈាយ៍ ។
សមណសក្តិ និងការតែងនិពន្ធ ស្នាព្រះហស្ត គឺសម្តេចលាស់ ឡាយ បានរៀបរៀងសៀវភៅធម៌ចំនួន១៣មុខ ព្រមទាំងបានកសាងសមិទ្ធនានា ក្នុងវត្តសន្សំកុសលជាច្រើនទៀត ។ នៅក្នុងទសវត្ស១៩៦០ សម្តេចព្រះធម្មលិខិត បានទទួលប្រកាសនីយបត្រ តែងតាំងជាអាចារ្យបង្រៀនពីសម្តេចហួត តាត ដែលជាអគ្គាធិការពុទ្ធិកសិក្សាសញ្ញាបត្រវិក្រឹតការគរុកោសល្យ និងបសំសនីយបត្រ ចេញដោយក្រសួងធម្មការ និងងារជាព្រះឃោសាភិរ័ត្ន តែងតាំងដោយសម្តេចព្រះសង្ឃរាជជួន ណាត ។
ឆ្នាំ១៩៨៥ បានតែងតាំងជាព្រះធម្មលិខិត ជាអធិបតីក្រុមជុំនំព្រះត្រៃបិដក ពីក្រុមប្រឹក្សារណសិរ្សកសាងការពារមាតុភូមិកម្ពុជា ។ ឆ្នាំ១៩៩២ សហប្រធាន Worl Buddhist Supreme Tathagata Followers Headq uaters បានប្រគេនឋានន្តរស័ក្តិ ងារជាមហាលោកិយលំដាប់លេខ១ នៅក្រុងកូឡុំបូ ប្រទេសស្រីលង្កា ។ ឆ្នាំ១៩៩៥ ព្រះករុណាព្រះបាទសម្តេចព្រះ នរោត្តម សីហនុ ទ្រង់ឡាយព្រះហស្តលេខាលើព្រះរាជក្រឹត្យតែងតាំងជាសម្តេចព្រះធម្មលិខិត ។ ថ្ងៃទី៥ ធ្នូ ២០០២ សម្តេចព្រះមហាសុមេធាធិបតីទេព វង្ស ទ្រង់បានតែងតាំងសម្តេចព្រះធម្មលិខិតលាស់ ឡាយ ជាអនុគណខណ្ឌមានជ័យ រាជធានីភ្នំពេញ ។
ថ្ងៃទី៤ ឧសភា ឆ្នាំ២០១៦ ព្រះករុណាព្រះបាទសម្តេចព្រះបរមនាថ នរោត្តម សីហមុនី ព្រះមហាក្សត្រនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ប្រទានងារជាព្រះសង្ឃនាយករងទី១ នៃ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ព្រមទាំងបានតែងតាំងសម្តេចជាអគ្គាធិការរង ពុទ្ធិកសិក្សាជាតិ ហើយនៅថ្ងៃទី២៤ ខែសីហា ឆ្នាំ២០០៦ ត្រូវបានតែងតាំងសម្តេចជាប្រធានថេរសភាសង្ឃនៃពុទ្ធសាសនា។ ព្រះករុណា ព្រះបាទសម្តេចព្រះបរមនាថ នរោត្តម សីហមុនី ព្រះមហាក្សត្រនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ទ្រង់សព្វព្រះរាជហឫទ័យប្រោសប្រទានព្រះឋានៈជាសម្តេចព្រះសង្ឃនាយករងទី១ និងមានសិទ្ធិប្រើរាជស័ព្ទ ព្រមទាំងមានសិទ្ធិប្រើផ្លិតពិសេស។
ចំណេះដឹង និងភាសាដែលអាចប្រាស្រ័យទាក់ទងបាន៖ ចំណេះដឹងដែលសម្តេចព្រះធម្មលិខិតលាស់ ឡាយ មាន គឺភាសាបារាំង អាចអានបានភាសាថៃ អាចសន្ទនាបែបភាសាបាលី និងសម្រាយបាន។ សម្តេចចេះវិន័យបាតិមោក្ខរត់មាត់ និងចេះគម្ពីរវុត្តោទ័យ ព្រមទាំងដីកាយ៉ាងស្ទាត់ជំនាញពីសំណាក់ព្រះធម្មលិខិតម៉ឹង សែស ប្រធានថេរសភាសង្ឃ (ពីសង្គមចាស់) ជាគ្រូ។
