គិតទៅរយៈពេល 23ឆ្នាំ ដែលព្រះសង្ឃអាចារ្យគណៈកម្មការ និងពុទ្ធបរិស័ទចំណុះជើងវត្តព្រះធម្ម ត្រ័យ ហៅវត្តព្រៃស ស្ថិតនៅសង្កាត់ព្រៃស ខណ្ឌដង្កោ រាជធានីភ្នំពេញ បានព្យាយាមតស៊ូប្តឹងតវ៉ារឿងទំនាស់ដីគរុភ័ណ្ឌរបស់វត្តទំហំ 1ហិកតា 75អា ដែលមានទីតាំងខាងកើតព្រះវិហារទីបញ្ចប់នៅតែមិនទទួលបានយុត្តិធម៌ដដែល។
តាមប្រសាសន៍របស់អុំស្រីឈ្មោះ រី ដែលបានចូលរួមឈរនៅមុខតុលាការកំពូលកាលពីព្រឹកថ្ងៃទី12 ខែធ្នូ ឆ្នាំ2018 ជាមួយប្រជាពលរដ្ឋ និងព្រះសង្ឃជាច្រើនរយអង្គអ្នកបានរៀបរាប់ថាពួកគាត់មកនេះគឺគោលបំណងចង់ដឹងថាតុលាការកំពូលកាត់ក្តីរឿងដីវត្តអោយទៅលោក ប៊ុន ម៉េង ដូចតុលាការក្រុងភ្នំពេញនិងតុលការឧទ្ធរណ៍ដែលឬអត់? ព្រោះថារឿងទំនាស់ដីវត្តនេះគឺពួកយើងបានប្តឹងតវ៉ាតាំងពីឆ្នាំ1995 មកម្ល៉េះ តាំងពីជំនាន់ ឯកឧត្តម ជា សុផារ៉ា ធ្វើជាអភិបាលរងក្រុងភ្នំពេញឯណោះ។
តាមព្រះសង្ឃដីការបស់ព្រះតេជគុណ ឌុល សុខា ព្រះចៅអធិការស្តីទីនៃវត្តព្រះធម្មត្រ័យបានអោយដឹងថាព្រះអង្គគឺជាកូនរបស់លោកអាចារ្យ ឌុល ខុន អតីតជាប្រធានភូមិ ធម្មត្រ័យដែលជាអ្នកវាស់ដីចែកមកអោយវត្តដែរ។ ចំពោះដីទំនាស់នៅខាងមុខវត្តនេះ គឺពិតជាដីរបស់វត្តទោះបីស្ថិតនៅខាងក្រៅរបងវត្ត ឬខាងកើតផ្លូវក៏ដោយសូម្បីផ្លូវថ្នល់ ដែលកាត់ពីមុខវត្តនោះក៏ជាដីរបស់វត្តដែរ។ ហើយបើតាមអាត្មាដឹងដីនេះកាលពីជំនាន់លោក ពូ ខាត់សុខខៃ មិនទាន់បានឡើងមកធ្វើជាចៅសង្កាត់ព្រៃស គឺលោកពូ ខាត់ សុខខៃ បាននាំប្រជាពលរដ្ឋផ្តិតមេដៃដាក់ពាក្យបណ្តឹងតវ៉ាទៅ ឯកឧត្តម ជា សុផារ៉ាតាំងពីឆ្នាំ1995 មកម្ល៉េះ ហើយឯកឧត្តមក៏បានបញ្ជាមកលោកគ្រូ ផាន អោយប្រាប់អោយគេប្រគល់ដីនោះមកអោយវត្តវិញដែរ តាំងពីពេលនោះមកក៏គ្មាន ឃើញនណាមករំលោភបំពានយកដីវត្តទៀតដែរ។ មកដល់ឆ្នាំ2007 ទើបលេចចេញឈ្មោះ ប៊ុន ម៉េង និង ប្រពន្ធឈ្មោះ លឹម សុខហៀង មកបញ្ជាអោយកម្មករកាប់ដើមត្នោត និងដឹកដីមកចាក់លប់ស្រះទឹក។ ឃើញដូច្នេះអាចារ្យគណៈកម្មការ និងពុទ្ធបរិស័ទក៏បានដាក់ពាក្យប្តឹងចូលទៅសាលាខណ្ឌដង្កោសាលារាជធានីភ្នំពេញក្រសួងធម្មការនិងសាសនា ព្រមទាំងក្រសួងទំនាក់ទំនងរដ្ឋសភាព្រឹទ្ធសភា និងអធិការកិច្ច។ រហូតដល់ឆ្នាំ 2008 ទើបទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីចេញលិខិតលេខ 1700 សជណ ចុះថ្ងៃទី24 ខែធ្នូ ឆ្នាំ2008 ដែលមានខ្លឹមសារថា រាជរដ្ឋាភិបាល សម្រេចប្រគល់ដីទំនាស់ទំហំ 1ហិកតា 75អា ស្ថិតនៅភូមិ 24 សង្កាត់ព្រៃស ខណ្ឌដង្កោ រាជធានីភ្នំពេញ អោយទៅវត្តព្រះធម្មត្រ័យសម្រាប់ប្រើប្រាស់ជាអចលនវត្ថុរបស់វត្ត អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចត្រូវសម្រួលចេញប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីនេះជូនវត្ត។
ព្រះតេជគុណ ឌុល សុខាបន្តទៀតថាបន្ទាប់ពីរាជរដ្ឋាភិបាលបានសម្រេចប្រគល់ដីទំនាស់នេះអោយវត្តហើយសាលារាជធានីភ្នំពេញបានចេញលិខិតជាច្រើនលើកបញ្ជារអោយមន្ទីររៀបចំដែនដីនគរូបនីយកម្មនិងសំណង់រាជធានីភ្នំពេញ អោយចុះបញ្ជីធ្វើ ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីនេះជូនវត្ត ។ ប៉ុន្តែត្រូវបានភាគីលោក ប៊ុន ម៉េង ប្តឹងទៅតុលាការចោទប្រកាន់អាចារ្យគណៈ កម្មការវត្តថាបានបរិហារកេរ្តិ៍ និងពីបទប្រើប្រាស់លិខិតខ្លែងក្លាយ និងខ្លែងឯកសារទៅវិញ ។ ហើយធ្វើអោយវត្តចាញ់ក្តីតាំងពីនៅសាលាដំបូងក៏ដូចជានៅសាលាឧទ្ធរណ៍ និងពេលព្រឹកនេះតុលាការកំពូលនិងប្រកាសសាលដីកានៅថ្ងៃទី 19 ខែធ្នូ ឆ្នាំ2018 វត្តក៏គ្មានសង្ឈឹមថាឈ្នះក្តីដែរ ។
ដោយឡែក បើយើងក្រឡេកច្បាប់ភូមិបាលមាត្រា 20 អចលនវត្ថុជាដី និងជាសំណង់ ដែលមាននៅក្នុង និងក្រៅបរិវេណវត្តអារាមនៃព្រះពុទ្ធសាសនាជាបតិកភ័ណ្ឌប្រើប្រាស់ជានិច្ចកាល សម្រាប់ព្រះពុទ្ធសាសនា និងដាក់អោយពុទ្ធសាសនិកប្រើប្រាស់ក្រោមការថែទាំរបស់អាចារ្យគណៈកម្មការវត្ត។ មាត្រា 21 អចលនវត្ថុរបស់វត្តមិនអាចលក់ដូរ ឬធ្វើអំណោយហើយគ្មានកំណត់អាជ្ញាយុកាលឡើយ។មួយវិញទៀតបើយើងពិនិត្យ មើលប្រកាសអន្តរក្រសួងលេខ 02 ព្រករ-03 ចុះថ្ងៃទី26 ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ2003 ស្តីពីការកំណត់ភារកិច្ច របស់តុលាការ និងគណៈកម្មការសុរិយោដីពាក់ព័ន្ធនិងរឿងវិវាទដីធ្លី ។
ប្រការ 1: វិវាទដីធ្លីទាំងឡាយត្រូវបានបែងចែកទៅតាមសមត្ថកិច្ចនីមួយៗដូចតទៅ៖
វិវាទដីដែលបានចុះបញ្ជីសុរិយោដីរួចហើយ គឺដីធ្លីដែលមានប័ណ្ណសំគាល់សិទ្ធិគ្រប់ប្រភេទចេញដោយរដ្ឋបាលសុរិយោដីត្រូវស្ថិតក្នុងសមត្ថកិច្ចរបស់តុលាការ។
វិវាទដីដែលមិនទាន់បានចុះបញ្ជីសុរិយោដីគឺដីដែលពុំទាន់មានប័ណ្ណសំគាល់សិទ្ធិគ្រប់ប្រភេទចេញដោយរដ្ឋបាលសុរិយោដីត្រូវស្ថិតនៅក្នុងសមត្ថកិច្ចរបស់គណៈកម្មការសុរិយោដី។
ប្រការ2 : តុលាការគ្រប់ខេត្តក្រុងត្រូវបញ្ឈប់ទទួលពាក្យបណ្តឹងវិវាទដីធ្លីមិនទាន់ចុះបញ្ជីសុរិយោដីដែលជា សមត្ថកិច្ចរបស់គណៈកម្មការសុរិយោដីចាប់ពីថ្ងៃចុះហត្ថលេខានេះតទៅ។ ប៉ុន្តែផ្ទុយទៅវិញ សាលាដំបូង រាជធានីភ្នំពេញមានលោកចៅក្រមមួយរូបឈ្មោះ ជួន សុរាសី ហ៊ានទទួលពាក្យបណ្តឹងរឿងនេះយកមកកាត់ក្តីដោយគ្មានមើលឯកសារ ឬភស្តុតាងដែលភាគីវត្តបានដាក់ជូនឡើយសូម្បីតែចៅក្រម បី បួននាក់មុនៗគេផ្ទេរសមត្ថកិច្ចមកគណៈកម្មការសុរិយោដីជាអ្នកដោះស្រាយគ្រប់ៗគ្នាក៏ដោយ។ដូច្នេះហើយបានជាវត្តបាន ទទួលរងនូវភាពអយុត្តិធម៌បែបនេះ។
លោក ស៊ុយ ឈុនហាក់ ប្រធានការិយាល័យក្រុមមេធាវី យុត្តិធម៌សហការីដែលជាមេធាវីការពារ ក្តីអោយវត្តព្រះធម្មត្រ័យ បានមានប្រសាសន៍យ៉ាងខ្លីថានេះប្រហែលជាលើកចុងក្រោយហើយសម្រាប់រូបលោកដែលឡើងការពារក្តីហើយការពាររឿងដីបតិកភ័ណ្ឌរបស់វត្តដែលជាដីសាធារណៈរបស់រដ្ឋទៀត។
ជុំវិញករណីទំនាក់ដីវត្តព្រះធម្មត្រ័យនេះ បើតាមក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវតាមដានពត៌មានបានលើកឡើង ថា៖ នេះប៉ះចំវត្តព្រៃសជាវត្តអត់មានលុយតក្តីទេ បើចំវត្តដែលមានខ្សែធំនិងមានលុយច្រើនវិញម្ល៉េះ គេធ្វើ ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិអោយវត្តយូណាស់មកហើយ មិនមែនសជណ របស់ទីស្តីគណៈរដ្ឋមន្ត្រីអត់តំលៃទេ ជាប្រវត្តិសាស្ត្រហើយដែលតុលាការហ៊ានកាត់ក្តីប្រឆាំងជាមួយសជណ របស់រាជរដ្ឋាភិបាលបែបនេះ មានតែលោកចៅក្រមរូបនោះ ក្បាលប៉ានដែកហើយទើបសម្រេចបញ្ច្រាសសសជណបាននោះ បើមិនអញ្ចឹងទេមានតែចៅក្រមរូបនោះជាកូនអស់លោកណាមួយដែលមានអំណាចក្នុងជួររដ្ឋាភិបាលហើយមើលទៅ!។
ដោយឡែក លោក គង់ ស្រ៊ីម ប្រធានក្រុមជំនុំជំរះសំណុំរឿងទំនាស់ដីវត្តព្រះធម្មត្រ័យពុំអាចសុំការពន្យល់បានឡើយ ៕
